Միսաք Մեծարենց

Միսաք Մեծարենց


Միսաք Մեծարենցն իր մեղեդային բանաստեղծություններով
նոր աստիճանի է բարձրացրել արևմտահայ պոեզիան. ստեղծել է
բանաստեղծական պատկերի կառուցման նոր եղանակներ,
կատարելության հասցրել ոտանավորի ձևերը:


Ծնվել է առևտրականի ընտանիքում(իսկական ազգանունը՝ Մեծատուրյան), սովորել է հայրենի գյուղի Մեսրոպյան վարժարանում, ապա՝ Սվազի(Սեբաստիայի) Արամյան դպրոցում (1894-96) և Մարզվանի «Անատոլիա» գիշերօթիկ քոլեջում (1896-1901)։ 1902–ին ընտանիքի հետ տեղափոխվել Կոստանդապոլիս, որտեղ մինչև 1905–ը սովորել է Ղալաթիայի Կեդրոնական վարժարանում։ Ուսումն ընդհատել է սաստկացող հիվանդության պատճառով։
Գրել սկսել է 1901–ից։ 1903–ից տպագրվել է պարբերական մամուլում։ Աշխատակցել է արևմտահայ շատ հրատարակությունների՝ «Մասիս», «Հանրագիտակ», «Արևելյան մամուլ», «Լույս», «Սուրհանդակ», «Մանզումեի էֆքյար», «Բյուզանդիոն»։
  Կենդանության օրոք, 1907–ին, Կոստանդապոլսում լույս է տեսել Մեծարենցի բանաստեղծությունների երկու ժողովածու՝ «Ծիածան», «Նոր տաղեր»։ Ուսումնառության տարիներին Մեծարենցը ծանոթանում է հայոց պատմությանը, հայ և համաշխարային գրականությանը, սովորում է ֆրանսերեն և անգլերեն։ Բայց նրան վիճակված չէր ավարտել Կեդրոնական վարժարանը։ 1905 թվականին հիվանդության վատթարացման պատճառով բժիշկները խորհուրդ են տալիս ընդհատել ուսումը... Մահացու հիվանդության՝ թոքախտի նշանները երևացել են դեռ տարիներ առաջ։ Պատճառը եղել էր ճակատագրական մի դեպք։ Սվազում մի խումբ տղաներ, շփոթելով իրենց թշնամիների հետ, թիկունքից դանակահարում են նրան։ Հարձակման հանկարծակիությունը, մանավանդ արյան տեսքը շատ են վախեցնում երկչոտ տղային։ «Ամեն խնամք ու ջանք թափեցավ՝ զինքը հիմնապես դարմանելու համար արագորեն,-վկայում է հուշագիրը,-բայց այդ սարսափը տեղավորվել էր իր արբունքին հասած տարիներուն, պիտի ընդլայնվեր ու փոխակերպվեր թոքախտի՝ Միսաք Մեծարենց բանաստեղծին կյանքը կարճելով»։ Հիվանդությունը գնալով խորանում է։ Հարազատները, բարեկամները, ընկերները ամեն ջանք գործ են դնում պատանի բանաստեղծին փրկելու համար, սակայն ապարդյուն։ Մահացել է թոքախտից, 1908-ին։

 Մեծարենցի գրական ժառանգությունը բաղկացած է ավելի քան 130 քնարական ոտանավորից, շուրջ մեկ տասնյակ արձակ բանաստեղծություններից ու պատմվածքից և մի քանի գրական–քննադատական հոդվածներից, որոնցում շարադրել է իր ստեղծագործական սկզբունքները, պաշտպանվել թշնամական քննադատությունից։
 Մեծարենցը սկսել է գրել 15-16 տարեկան հասակից։ Իր առաջին ոտանավորները հավաքել է մի տետրում՝ «Բաբախումներ» խորագրով, սակայն այդ շարքը լույս չի տեսել։ 1907 թ նա տպագրում է «Ծիածան» և «Նոր տաղեր» ժողովածուները։


Թույլ շրշյուն մը, հետո բույր մը մշկենի,
Եվ համրագին գիրքը ձեռքես կ’իյնա վար...
Երազներուս պերճուհին է որ կ’անցնի,
Ու կը փոթի ծովակն հոգվույս՝ մեղմավար:
(«Վայրկյանը»)

Սասնա Ծռեր

1.1964 թ-ին աշխարհի վիպերգերի միջազգային մրցույթում «Սասնա ծռերը» ճանաչվել է լավագույնը: Ի՞նչ ես կարծում,  ինչո՞ւ:

  Իմ կարծիքով ,որովհետև մեր էպոսը պարունակում է խաղաղություն,  մեծերի նկատմամբ հարգանք։ Մեր էպոսում չկա որեւէ նվաճողական, անհարգալից վերաբերմունք դեպի մեծը։
Դրանով է տարբերվում մեր էպոսը մյուս երկրների էպոսներից։


  2.Փորձիր պարզել` Կոմիտասի ո՞ր հայտնի ստեղծագործության մշակման հետ է կապվում էպոսը:

   Դյուցազնա-հերոսական «Սասունցի Դավիթ» օպերան: Որը կոմպզիտորը չի կարողացել ավատին հասցնել։ Միայն պահպանվել են «Սասնա ծռեր» էպոսի հիման վրա նրա գրած երաժշտական հատվածները։

  3.Հին Կտակարանում կա հիշատակություն մեր էպոսի հերոսների մասին, գտիր հատվածը և ներկայացրու:
   <<Եւ եղաւ որ այն գիշերը դուրս եկաւ Տիրոջ հրեշտակը եւ զարկեց Ասորեստանցիների բանակումը հարիւր ութսունեւհինգ հազար. Եւ երբոր առաւօտը վեր կացան, եւ ահա բոլորը մեռած դիակներ էին։ Եւ Ասորեստանի Սենեքերիմ թագաւորը չուեց գնաց դարձեալ, ու նստեց Նինուէ։ Եւ երբոր նա երկրպագում էր իր աստուծուն՝ Նեսրաքի տանը, նորա որդիքը Ադրամելէք եւ Սարասար նորան սրով սպանեցին եւ իրանք փախան Արարատի երկիրը. Եւ նորա որդի Ասորդանը թագաւոր եղաւ նորա տեղ>>:

Աղբյուր` http://haykkaren.wordpress.com/category/սասնա-ծռեր/

  4.Փորձիր պարզել` էլ ի՞նչ երաժշտական ստեղծագործություններ են գրվել էպոսյան թեմաներով:
    Գուսան Շահենի «Սասունցի Դավիթ» դյուցազներգությունը, Էդգար Հովհաննիսյանի «Սասունցի Դավիթ» բալետ-օպերան, Գևորգ Բուդաղյանի եւ Ալեքսանդր Սպենդիարյանի «Խանդութ» երաժշտական կոմպոզիցիան, Արթուր Շահնազարյանի «Սասունցի Դավիթ» երաժշտական ասքը։


  5. Բացի «Սասնա ծռերից» էլ ի՞նչ անուններով է կոչվել մեր էպոսը-«Սասունական»,«Սասնա փահլևաններ», «Սասնա տուն», «Ջոջանց տուն», «Սասունցի Դավիթ կամ Մհերի դուռ», «Դավիթ և Մհեր», «Դավթի պատմություն», «Դավթի հեքիաթ»

  6.Ո՞ր պատմիչներն են հիշատակել էպոսի մասին:
   Մովսես Խորենացին և Թովմա Արծրունին։

  7.Օտարերկրացիների ինչպիսի՞ հիշատակություններ կան էպոսի մասին:
  Դավթի և Խանդութի մասին զրույցների, Սասունում եղած իրեղեն ապացույցների հիշատակություններ կան 16-րդ դարի պորտուգալացի ճանապարհորդներ` Անտոնիո Տենրեյրոյի և Մեստրե Աֆոնսոյի  ուղեգրական նոթերում։ Եվրոպային էպոսը հայտնի է դառձել  հենց  նրանց  շնորհիվ։

  9. Ովքե՞ր են էպոսի գրական լավագույն մշակումների հեղինակները: Ներկայացրու հատվածներ:
  Էպոսի գրական մշակումներից ամենահաջողը Հովհաննես Թումանյանի մշակումն է:
  Հովհաննես Թումանյան «Սասունցի Դավիթ»

Առյուծ Մըհերը, զարմով դյուցազուն,
Քառասուն տարի իշխում էր Սասուն.
Իշխում էր ահեղ, ու նըրա օրով
Հավքն էլ չէր անցնում Սասմա սարերով։
Սասմա սարերից շա՜տ ու շատ հեռու
Թնդում էր նրա հռչակն ահարկու,
Խոսվում էր իր փառքն, արարքն անվեհեր.
Հազար բերան էր — մի Առյուծ-Մհեր։


  10.Ովքե՞ր են գրի առել պատումը,  ովքե՞ր են եղել ասացողները:  Տեղեկություններ ներկայացրու նրանց մասին:
   Առաջինը գրի է առել Գարեգին Սրվանձտյանը, երկրորդը՝ Մանուկ Աբեղյանը։

Ռուսաց Լեզու։ Вопросы для обсуждения:

Вопросы для обсуждения:
1.Каков главный герой повести? Что говорит он сам о себе?

 Германн был немцем, и как все немцы был очень расчетлив. Он был неразговорчивым,замкнутым человеком,и никогда не играл в карты,а только смотрел как играют другие. О себе он говорил,что он не в состоянии жертвовать необходимым в надежде приобрести излишнее.
Расчет,уверенность,трудолюбие:вот его три карты.
 
2.Что говорят о нём те, с кем он проводит время?
 Он никогда не играл в карты,а только смотрел как играют другие.Его считали расчетливым немцем.

3.Что отличает героя от других участников игры в начале повествования?
  Он не участвовал в карточной игре,а только следил за ней до утра.

4.На что идёт герой ради денег?
  Он обманывает Лизу,которая любила его.Он становится невольным убийцей Графини,испугав ее пистолетом.

5.Кем становится для Лизы Германн?
 В начале знакомства с Германном Лиза постепенно влюблялась в него,но потом после смерти старухи она посчитала его чудовищем, так как понила, что его душа жаждала только денег, а не любви.